Çocukların Zihinsel ve Fiziksel Gelişiminde Beslemenin Yeri ve Önemi

Hayat çizgimiz 2 hücreyle başlıyor. 2 tane hücre 280 gün sonra 3 milyar kat büyüyor. Doğduktan sonra da hızlı büyüyoruz. Hayatın hiçbir döneminde bir sene içinde üç kat artmayız. Bir yaşında doğum kilomuzun 3 katına ulaşıyoruz. Boyumuz 25-27 cm uzuyor. Başımız 10-12 cm büyüyor. Böyle bir hızlı atak ergenlikte de var ama bu kadar değil. Bunu bir makinayla eşleştirirseniz kaliteli yakıt almanız gerekir ki performansı mükemmel olsun.Bu dönemde beyin gelişimi de son derece önemli. Doğduğumuzda 330 gr olan beynimiz 3 yaşın sonunda 1kg’a ulaşıyor. Aşağıda yer alan şekilde beyin gelişimini görüyorsunuz hepsi ilk 1000 günün ya da 3 yaşın içinde. Bundan sonrasında sadece kreş, anaokulu döneminde sosyal bireysel yetkinlikleri geliştirmek için bir bölüm var. Demek ki ilk 1000 günde beynimiz gelişirken onu bazı yağ asitleri bakımından zengin tutarsak bu performanslarda da kusur olmayacaktır. Sadece beynimiz gelişmiyor. Mikrobiyota da gelişiyor.Anne karnındayken amniyon sıvısında tek tük bakteri var. Bebek bunlarla tanışmaya başlıyor. Anne sütünde de var bakteri ama esas bebeğin hayata tutunabilmesi için dünyaya geldiğinde yeterli sayıda bakteriye sahip olması lazım. İşte o yeterli sayıdaki bakteriler normal doğumla ve anne sütü desteği ile süratle artıyor. Bu konu bebeği akut ve kronik bulaşıcı olmayan hastalıklardan korumak bakımından önemli. Sağlıklı bir ümmin sistemin oluşması ve korunma için son derece önemli bir konu.

İlk 1000 gün bebeğin bedensel büyümesi, akıl sağlığı-zeka ve ruhsal gelişimi, yaşam boyu sağlığı açısından çok önemlidir. Bu süreçte doğru beslenen ve gelişen bebekler çok az hasta olurlar, hasta olsalar bile 10 kat çabuk iyileşirler. Hastalıklara bağlı eğitim kısıntısı olmadan hayatlarına devam edebilirler. Yani devamsızlıkları çok az olur. Buradan minimum 1 yıl kazanırlar. O zaman bu 1000 günü iyi yaşamış, beden, akıl ve ruh sağlığı iyi bir çocuğun zeka puanı daha yüksek olacaksa, eğitime ara vermeyecekse, bu çocuk (%22) daha yüksek gelirli, kariyerli olabilir. Bizim amacımız bu insanları çoğaltmak ülkelerde ve ülkemizde. Bu bireyler bir araya gelip aile kurduklarında toplumun uzun süreli sağlığı ve refahını da belirlemiş olur.

İlk 1000 gün için sağlık adına 6 önemli öneri
1. Sağlıklı gebelik
2. Normal doğum
3. Anne sütü
4. Ek gıda döneminde fonksiyonel, fermente ve doğal ürünler
5. Bağışıklama
6. Antibiyotiksiz yaşam

Bu 6 öneriye uyabiliyorsak ilk 1000 günü doğru geçirmiş oluyoruz. Normal doğumla “Sağlıklı” intestinal mikrobiyota oluşturulması ve mikrobiyotaya bifidobakterilerin egemen olması sağlanmış olur. Uygun barsak bariyer işlevinin ve uygun bağışık yanıtın gelişimi ile sağlıklı yaşam programının çalışmaya başlaması desteklenir. Bir annenin bebeğine verebileceği en güzel armağan kendi bakterileri ve kendi sütüdür. Anne sütü fakirin çocuğunu malnütrüsyondan zenginin çocuğunu obesiteden korur. Anne sütü ile beslenme bir “insan hakkı”dır. Günümüzde anne sütü ile beslenememe global bir sorundur. İlk 1 yaşta optimal anne sütü ile beslenme 6 kat daha fazla yaşama şansı demektir. İlk 2 yaşta optimal anne sütü ile beslenme 5 yaş altı 1.4 milyon ölümü engelleyebilir. Bu konuda Dünya Sağlık Örgütünün (WHO) önerisi;

• İlk 6 ay sadece anne sütü verilmeli yoksa en yakın süt verilebilir. Ek gıda öne çekilmemelidir.
• 6-9 ay arası bebeğin aldığı kalorinin %30 u ek gıdadan olmalıdır.
• 9-12 ay arası ise kalorinin %50 si ek gıdadan gelmeli kalanı anne sütünden sağlanmalıdır.
• Ana içecek anne sütü veya ona en yakın süt olmalıdır.

6-12 ay arası örnek menü

Öğlen: etli (kuzu-dana) /bebeğin avuç içi kadar), tavuk –balık (bebeğin eli kadar), sebzeli (havuç-kabak-patates-domates-enginar-kereviz-yer elması, semizotu/ıspanak), tahıllı (tarhana-şehriyeli pirinç) çorba. Önce sebze tahıl, sonra et ilavesi (7.ay)

Akşamüzeri: meyve püre (armut, elma, muz, şeftali, kayısı, erik…) sonra alıştıra alıştıra yoğurt (6-7.ay) 7-8.ayda yumurta sarılı yoğurt (çılbır) ve meyve püre

Diğer tüm öğünler anne sütü ve/veya formül süt veya inek/keçi sütü

Bebeklerin Beslenmesinde Yumurta

Anne sütünden sonra en yararlı besindir. Protein yapısı anne sütüne en yakın olan gıdadır. Beyin gelişimi, kas ve kemik gelişimi için çok önemlidir. Kansızlıktan korur. 7-8. ayda haşlanmış katı yumurta sarısı ile başlanır. 10-11. ayda beyazı eklenir. 1 yaşından itibaren günde 1-2 tane tüketilebilir. 

Bebeklerin Beslenmesinde Tavuk Eti

Yumurta ile birlikte en ucuz ve kaliteli hayvansal protein kaynağıdır. B vitaminleri, fosfor, çinko ve demirden zengindir. Sindirimi çok kolaydır. Yedinci aydan itibaren başlanabilir. Soğuk zincir özellikle yazın çok önemlidir, dikkat edilmesi gerekir.

Sonuç olarak;

• Anneler keyfi sezaryenden vazgeçirilmelidir.
• Anne sütü vazgeçilmez olmalıdır.
• Anne sütü yokluğunda en doğru olanı süt anne sütü veya mamadır.
• İnek sütü mecbur kalınmadıkça 1-2 yaş öncesi verilmemelidir. Bu sütler anne sütündeki koruyucu bioaktif bileşenleri içermez. İçerik insan yavrusu için uygun değildir.
• Su + pirinç unu + şeker karışımı ev mamaları çok yanlıştır.
• Tamamlayıcı beslenmeye erken başlamak ve hızla ilerlemek anne sütünü azaltır ve bitirir, atopi-allerji ve obezite riskini arttırır.
• 6-12 ay arası 2-3 çay bardağı ek besin yeterlidir.
• Yumurta ve tavuk eti en yararlı ve en ekonomik protein kaynaklarıdır.